The Problem of Belonging Sharh al-Aqidah al-Tahawiyya to Akmal al-Din al-Babarti

Ekmelüddîn Bâbertî (öl. 786/1384), Hanefî fıkıh ve kelam geleneğinin önemli isimlerinin başında gelmektedir. Onun bu gelenek içindeki önemi sadece kendi döneminde Hanefîliği güçlü şekilde temsilinden değil kaleme almış olduğu eserlere de dayanmaktadır. Farklı alanlarda pek çok eser olan Bâbertî’nin, özellikle alanında öne çıktığı görülmektedir. Bu sebeple onun söz konusu alanlardaki eserleri fikirleri üzerine çalışma yapılmıştır. Bâbertî’nin kelamla ilgili fikirlerini inceleyen çalışmalarda sıklıkla başvurulan eserlerinden biri, Ebû Ca‘fer et-Tahâvî’nin 321/933) meşhur el-Akîdetü’t-Tahâviyye eseri yazdığı belirtilen Şerhu Akîdeti Ehli’s-sünne ve’l-cemaa veya Şerhu’l-Akîdeti’t-Tahâviyye adlarıyla bilinen eserdir. 1989’da el-Bâbertî’ye nispetle tahkik edilen şerh, en çalışması kabul edilmekte kelamî görüşlerinin başlıca kaynakları arasında yer almaktadır. şerhin Bâbertî’ye ait ilim çevrelerinde yaygın görmüştür. Ancak nispetine ilişkin sorunlar bulunmaktadır. sorunların ise şerhin, bir başka el-Akîde şârihi Sirâcüddîn Ömer b. İshak el-Gaznevî el-Hindî 773/1372) tarafından yazılan şerhle aynı olması Yani nispet el-Hindî’ye aynıdır. Dahası klasik tarih, tabakât bibliyografya (fihrist) türü kaynaklarda böyle şerh edilmemektedir. türden sorunlar, bunlarla sınırlı değildir aidiyet iddiasını ciddi ele almayı zorunlu kılmaktadır. çalışmada, eserin aidiyeti, muhtemel kanıtlar göz önünde bulundurularak farklı açılardan kapsamlı incelemeye tabi tutulmuştur. çerçevede tahkikli neşrinde esas alınan el yazması nüshalar ile çeşitli kütüphane kataloglarında sürülen diğer nüshaları incelenmiştir. Böylece iddiasının dayanakları tespit edilmeye çalışılmıştır. almadığı gibi nüshalarında da kanıt bulunmamaktadır. durum Akîdetü’t-Tahâviyye’nin şerhleri başta olmak üzere sonraki için geçerlidir. kaynakların hiçbirinde Akîdetü’t-Tahâviyye şerhi Eldeki veriler, aslında olmayıp çağda muhitte yaşamış Mâtürîdî alim olduğunu göstermektedir. Nitekim aksine aidiyetini ispatlayan çokça hem hakkında bilgi içeren tabakat Dolayısıyla kanıtların delaletiyle aidiyeti sonucuna kesin olarak varılabilir. Şerhin Hindî’ye aidiyetine hükme rağmen edilmesi hatalıdır. hatanın ne zaman ortaya tam edilemese modern dönemde yaygınlaştığı kesindir. Bunda öncelikle Geschichte des Arabischen Schrifttums (GAS) eserinde eden Fuat Sezgin’in (öl.2018), sonrasında adına Arif Aytekin’in payı Özellikle tahkikiyle son dönemlere kadar müsellem hakikat çevrelerindeki hatasını, mevcut ışığında tashih etmeyi amaçlamaktadır. el-Bâbertî özelinde Mâtürîdîlik tarihi düşüncesi çalışmalarına mütevazı katkı sağlanması hedeflenmektedir.